شهرستان پاوه
تاریخچه ( شناسنامه کلی ) :
وضعیت جغرافیایی :
در فاصله 112 کیلومتری شمال غربی کرمانشاه و پس از گذراندن پیچ هایی که کوهای زیبای زاگرس را دور می زند شهر پلکانی و بی مانند پاوه نمایان می شود . این شهر با جاذبه های اکو توریستی ( گردشگری طبیعی ) که با زندگی مردمان آن عجین شده یکی از زیباترین شهرهایی است که با پیروی از الگوی گردشگری قابلیت تبدیل شدن به یکی از قطب های گردشگری را دارد . شهرستان پاوه با 1463 متر ارتفاع از سطح دریا و متوسط 830 میلیمتر بارندگی سالیانه و آب و هوای معتدل کوهستانی از شهرهای زیبای غرب کشور است که با جمعیت 52783 نفر ( بر اساس سرشماری سال 1385 ) و وسعت 803 کیلومتر مربع در محدوده طول شرقی حداقل 46 درجه و حداکثر 46 درجه و 30 دقیقه و عرض شمال 34 درجه و 55 ثانیه و حداکثر 35 درجه و 18 دقیقه واقع شده که از شمال به مریوان و از شرق به سنندج و از جنوب به جوانرود و از غرب به طول 96 کیلومتر با کشور عراق هم مرز است . پاو یکی از شهرستانهای استان کرمانشاه است که دارای سه بخش ، چهار شهر و پنج دهستان می باشد . سوابق مدنیت و شهریت آن به دو هزار سال می رسد و معماری آن سنگی و از نوع معماری کهن و ملقب به شهر هزار ماسوله می باشد .
نوسود یکی از شهرهای زیبای شهرستان پاوه می باشد که دارای آب و هوای معتدل کوهستانی و کوههای زیبا و محل های تفریحی مانند دالانی که یکی از مهمترین جاذبه هی منطقه اورامانات محسوب می گردد و دشت اسپریز ، حوضع لاره و بازارچه مرزی است . آبشار زیبای" قه لوز "در این منطقه است و رودخانه سیروان از بخش رزاب به دره های این بخش سرازیر می شود .
باینگان یکی از دگیر از شهرهای زیبا و دیدنی شهرستان پاوه است . طبیعت زیبای منطقه با صفا و صمیمت مردم درآمیخته و فضای دلنواز و دلنشین را فراهم آورده است . ازجازبه های دیدنی آن منظره ی جالب ودیدینی آن شهر میباشد که در دامنه کوه قرار گرفته.
نودشه یکی از جاذبه های دیدنی شهستان پاوه است که مامن هنرمندان گیوه کشی است که با سختی و مشقت گیوه هایی زیبا ، سبک و راحتی را تهیه می کنند . نودشه در میان باغات گردو و محصور گشته ، طبیعت جالب و دیدنی آن و مردمان مهربان و مهمان نواز آو وجه خاصی به این شهر بخشیده است . غار زیبای دشاش نیز در این منطقه می باشد وهمچنین درنزدیکی شهر نودشه روستاهای بسیار دیدنی وبکری وجود دارند که ازجمله آنها می توان به روستاهای دزآور،کیمنه،وهانه گرمله رانام برد که گویش آنها نیز هورامی میباشد.
مذهب ، زبان :
مردم پاوه دارای دین مبین اسلام و مذهب اهل سنت هستند و با زبان کردی لهجه اورامی و جافی تکلم می کنند .
اراضی :
با توجه به آب و هوای منطقه اورامانات پوشش جنگلی گیاهی خودرو فراوان است که مهمترین آنها جنگلها ، مراتع و پوشش گیاهی گسترده و کوهپایه ای هستند . جنگلهای مهم منطقه عبارتند از : 1 ـ جنگل مرخیل 2 ـ جنگل بوزه 3 ـ جنگل پلنگانه در نقاط هموار و کوهستانی نیز انواع گیاهان خوراکی ، دارویی و معطر و خوشبو و گلها می روید . شهرستان پاوه دارای 1169 هکتار اراضی زراعی 83100 هکتار جنگل 91/39924 هکتار اراضی مسکونی و همچنین دارای 100 هکتار ذخیره گاههای جنگلی می باشد .
وجه تسمیه :
در این که چرا نام این شهر را پاوه نهاده اند روایات متفاوتی وجود دارد :
1 ) بنا به معانی و نقل قول و ادله تاریخی پاوه و اورامان در لغت به معانی پاک ، شستن و پاکیزه کردن است ( پاکی در قبول دین و گفتار ، پندار و کردار نیک ) .
2 ) به گفته هایی از نام اسپهبد پاوه سردار یزدگرد سوم گرفته شده است که پاو پسر شاهپور برادر زاده انوشیروان ساسانی بوده مه یزدگرد سوم اورا به منظور تحدید آیین زردشتی به این منطقه روانه کرده است .
3 ) معانی هورامی پاوه یعنی ( ایستاده بر پاهای خود ) و راستی که پاوه از نوع شعر سازیش گرفته تا توان مردمانش شهری است ایستاده بر پاهای خود .
رودخانه ها :
رودخانه سیروان : این رودخانه که بزرگترین رودخانه ایت حوزه است از حدود کوهای شمال اسد آباد و شرق حسن آباد کوههای چهل چشمه سرچشمه گرفته ابتدا به صورت قوسی در شمال و سپس به طرف جنوب منحرف شده و پس از پیوستن شعبات متعدد به شهرستان پاوه وارد می شود . شهرستان پاوه به دلیل وجود دره های پر پیچ و خم و عمیق کوهستانی بودن و پوشش جنگلی انبوه ، فاقد دشت می باشد . وج.د ارتفاعات و کوههای بلند و بارش برف و باران در اغلب مناطق این شهرستان باعث ایجاد چشمه سارهای پرآب و رودخانه های متعدد مانند رودخانه سیروان ، لیله ، چم مره خیل ، گلال ، آب خلیفه ، آب مرن شده است . علاوه بر رودخانه های مذکور چندین آبشار کوچک به نام بل وقه لوز دارد .
ارتفاعات :
پستی و بلندیهای شهرستان پاوه بخشی از کوهستان عظیم زاگرس است که ارتفاع برخی از آنها 3000 متر بیشتر است . معروفترین آنها عبارتند از : 1 ـ کوه شاهو 2 ـ کوه ماکوان 3 ـ کوه آتشگاه 4 ـ کوه کزن . بلندترین قله آن زاوه لی با ارتفاع 3400 متر از سطح دریا است که در شمال شرقی پاوه قرار دارد . همچنین کوه آتشگاه کوه آتشکده ایران در دوره زرتشت در آن جا دارد که ارتفاع آن 2464 متر بوده است .
اماکن و دیدنی و سیاحتی :
1 ـ غار دشاش در نودشه
2 ـ فرهاد تراش و غار خالو حسین در روستای میگوره بانه وره
3 ـ آبشار آب معدنی بل : با ریزش طبیعی زیبا به صورت پودر که نظر هر ببینده را به خود جلب می کند . بل به معنی خداوند اسطوه ای نگهبان آبها در دوران بابلی ها است .
4 ـ چشم انداز زیبای دالانی که مشرف بر اورامان ایران و عراق است و با وجود گیاهان و گلهای زیبا و چشمه های سرشار ، آب خنک و برفهای دامنه کوههای سرسبز زیبایی اورامان را دو چندان کرده است .
5 ـ تفریحگاه بیدمیری و سردره با چشمه های زیبا و دشتهای سرسبز
6 ـ مسیر روستای شمشیر به طرف پاوه که سرسبزی و طراوت منحصر به فردی دارد و روستاهای گردشگری شمشیر و خانقاه در این مسیر وجود دارند .
7- قلعه پاسگه در روستاي دشه كه يكي از روستاهاي نزديك پاوه ميباشد.
اماکن تاریخی و مذهبی
1 ـ امامزاده سید عبیدالله برادر امام رضا ( ع ) مشهور به کوسه هجیج
2 ـ آرامگاه سلطان اسحاق در کنار رودخانه عظیم سروان
4 ـ آرمگاه سید محمود اصفهانی
4 ـ زیارتگاه شیخ محمد عزیز قادری در روستای نجار
5 ـ خانقاه شیخ حسام الدین نقشبندی
6 ـ زیارتگاه بابا شیخ حسن واقع در روستای خانقاه
7 ـ قرآن روستای زردویی در باینگان
صنایع دستی و سوغات محلی :
پاوه و اورامانات از مراکز مهم صنایع دستی استان کرمانشاه به شمار می آید . از همه مهمتر می توان به گیوه کشی و گیوه بافی و شال بافی در این منطقه اشاره نمود ، که از معروفیت خاصی برخوردارند . شهر نودشه و روستای هجیج یکی از مراکز عمده تولید گیوه است . نمد مالی و ساخت زیرانداز و پوشش های نمدین خصوصاً تولید نوعی پوشش مخصوص مردان به نام " فرنجی " که در منطقه اورامان رایج است . موج بافی یا جولایی ، سجاده بافی ( برمال ) ، رشک بافی ، سبد بافی ، پشم ریسی ، قالی بافی و خراصط از دیگر هنرهای سنتی مردم با ذوق و سلیقه این سرزمین است . گلیم ، موج ، جاجیم ، سبد ، سجاده نماز ( مازلوخ ) ، لباسهای محلی ( چوخ و رانک ) گیوه ( کلاش ) ، گردو ، توت ، رب انار ، آلو خشک ، فرآورده های دامی شامل روغن حیوانی ، کشک و نان محلی ساجی .
